Jadwiga Sobieska

etnomuzykolog, ur. 14 października 1909, Warszawa, zm. 5 grudnia 1995, Warszawa.

Studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i grę na skrzypcach w konserwatorium w Warszawie, w latach 1929-1935 muzykologię na Uniwersytecie Poznańskim u Ł. Kamieńskiego. W latach 1930-39 uczestniczyła w nagraniach folkloru w Wielkopolsce i na Mazowszu. W 1934 roku przeprowadziła badania nad muzyką instrumentalną Wielkopolski (235 dudziarzy i koźlarzy) i została asystentem w Regionalnym Archiwum Fonograficznym przy Zakładzie Muzykologii Uniwersytetu Poznańskiego. W 1939 roku pracowała w redakcji „Muzyki Polskiej”, od 1936 roku – w gimnazjum urszulanek w Poznaniu. W latach 1945-49 działała w Poznaniu, odtwarzając (wraz z M. Sobieskim) zniszczone podczas wojny zbiory dźwiękowe Wielkopolski. W latach 1947-69 pracowała w Państwowym Instytucie Sztuki (od 1959 IS PAN), 1950-54 prowadziła Ogólnopolską Akcję Zbierania Folkloru Muzycznego, podczas której nagrano 50 000 pieśni i melodii instrumentalnych. Od czasu studiów na uniwersytecie J. i M. Sobiescy pracowali wspólnie, a w 1936 roku zawarli związek małżeński. W 1954 roku przenieśli się do Warszawy.

J. Sobieska była pierwszym muzykologiem całkowicie skupionym na polskim folklorze muzycznym i etnomuzykologiem, dla którego fonogram stał się źródłem do analiz muzyki ludowej. Zwróciła szczególną uwagę na praktykę wykonawczą. Jej teksty o funkcjonowaniu folkloru świadczą o trafnej obserwacji i żywej więzi z badanym środowiskiem.

PUBLIKACJE:

Dudy wielkopolskie, pod nazwiskiem J. Pietruszyńska, Poznań 1936

Szlakiem kozła lubuskiego, z M. Sobieskim, Kraków 1954

Wielkopolskie śpiewki ludowe, Kraków 1957

Ze studiów nad folklorem muzycznym Wielkopolski, Kraków 1972

Polski folklor muzyczny, 2 cz. Warszawa 1982

BIBLIOGRAFIA:

P. Dahlig Sobieska Jadwiga, w: Encyklopedia Muzyczna, część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej, PWM, Kraków 2007

Marian Sobieski

etnomuzykolog; ur. 14 czerwca 1908, Miłosławice, zm. 25 października 1967, Warszawa.

W latach 1928-1935 studiował muzykologię na Uniwersytecie Poznańskim u Ł. Kamieńskiego i W. Gieburowskiego, uczył się również gry na skrzypcach w konserwatorium w Poznaniu. Tematem jego pracy magisterskiej (1935) była twórczość W. Dankowskiego, dopiero w 1945 roku wybrał etnomuzykologię jako specjalizację. W latach 1929-1934 dyrygował chórem akademickim w Poznaniu. Już od 1928 roku towarzyszył Ł. Kamieńskiemu w badaniach etnograficznych na Kujawach i w Wielkopolsce. Od 1935 roku był asystentem w Regionalnym Archiwum Fonograficznym przy Zakładzie Muzykologii Uniwersytetu Poznańskiego. Począwszy od 1945 roku uczestniczył w reaktywowaniu Zakładu Muzykologii na uniwersytecie w Poznaniu. Od 1959 roku kierował Pracownią Badania Folkloru Muzycznego w Instytucie Sztuki PAN, a w latach 1954-67 wykładał etnografię muzyczną Polski na uniwersytetach w Warszawie, Poznaniu i Łodzi oraz w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu.

Od 1947 roku Marian Sobieski apelował o podjęcie ogólnopolskiej akcji dokumentacyjnej folkloru. Jadwiga i Marian Sobiescy podejmowali podobne tematy samodzielnie lub (częściej) wspólnie. Dopiero w latach 60. zarysował się pewien podział, i to raczej ról niż zainteresowań: Jadwiga Sobieska skoncentrowała się na folklorze muzycznym Wielkopolski z myślą o pierwszej monografii regionalnej w ramach serii „Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały”, Marian Sobieski natomiast – nad instrumentarium ludowym w celu przygotowania części polskiej do Handbuch der europäischen Volksmusikinstrumente pod redakcją E. Emsheimera i E. Stockmanna. Jadwiga i Marian Sobiescy oddani byli także etnomuzykologii „stosowanej” uczestnicząc w jury festiwali folklorystycznych, konsultując zespoły, przygotowując audycje radiowe i telewizyjne, które popularyzowały muzyczne tradycje regionalne.

PUBLIKACJE:

Pieśni ludowe Warmii i Mazur, Kraków 1955

Piosenki z Kujaw, Kraków 1955

Wybór polskich pieśni ludowych, 2. T., Kraków 1955

Polska muzyka ludowa i jej problemy, Jadwiga i Marian Sobiescy, wybór prac, red. L. Bielawski, Kraków 1955

67 artykułów (w tym 31 z J. Sobieską)

BIBLIOGRAFIA:

P. Dahlig Sobieski Marian, w: Encyklopedia Muzyczna część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej, t. 10, PWM, Kraków 2007