mistrzowie

PULIKOWSKI Julian

muzykolog; ur. 24 maja 1908, Zgorzelec; zm.14 września 1944, Warszawa.

W latach 1926-30 przebywał w Wiedniu, gdzie uczęszczał na wykłady z muzykologii, historii sztuki, psychologii i filozofii (m.in. do A. Orela, R. Lacha, W. Fischera, E. Wellesza, R. Fickera) oraz pobierał lekcje gry na fortepianie i kompozycji u Josepha Marxa. W latach 1929-30 pracował jako wolontariusz w dziale muzycznym Wiedeńskiej Biblioteki Narodowej. W 1932 roku otrzymał stopień doktora na podstawie pracy Geschichte des Begriffs Volkslied im musikalischen Schrifttum. Ein Stück deutscher Geistesgeschichte. Pod wpływem A. Chybińskiego podjął badania źródłowe nad tańcami polskimi w tabulaturach niemieckich XVI i XVII wieku. W 1932 roku pracował w Preussische Staatsbibliothek w Berlinie przygotowując swoją pracę doktorską do druku (Heidelberg 1993), następnie przeniósł się na rok do Hamburga, gdzie otrzymawszy stypendium Funduszu Kultury Narodowej dzięki Chybińskiemu pracował z W. Heinitzem w uniwersyteckim laboratorium fonetycznym.

Od 1934 roku mieszkał w Warszawie i przyjął polskie obywatelstwo. Habilitował się w 1936 roku u Adolfa Chybińskiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W tym czasie wykładał muzykologię porównawczą, systematykę muzykologiczną i paleografię muzyczną w Państwowym Konserwatorium Muzycznym oraz uczestniczył w pracach nad projektem Instytutu Badania Pieśni Ludowych, którego rezultatem było założenie Centralnego Archiwum Fonograficznego przy Bibliotece Narodowej. W dziale tym współpracował z Wandą Rudzką i z Józefem Chomińskim. Wyszkolił ponad 20 zbieraczy pieśni ludowych i współpracowników terenowych Centralnego Archiwum Fonograficznego. Swoje pierwsze badania terenowe przeprowadził na Podlasiu w 1935 roku. Od jesieni tego roku wykładał systematykę muzykologiczną i wstęp do literatury muzykologicznej na Uniwersytecie Warszawskim. Pracując podczas okupacji w Staatsbibliothek Warschau jako kierownik działu muzycznego podejmował starania, by ocalić polskie zbiory. Zginął jako ochotnik przy kopaniu powstańczych rowów strzeleckich na Żoliborzu.

Pulikowski był zaangażowany w działalność organizacyjną, biblioteczną, dydaktyczną i upowszechnieniową. W sprawozdaniu BN z 1939 roku badacz widnieje m.in. jako dr filozofii, docent Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego, wykładowca w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej, przewodniczący Komisji Wydawniczej Instytutu F. Chopina, kurator Biblioteki Państwowego Konserwatorium Muzycznego, członek Zarządu i zastępca sekretarza Towarzystwa im. K. Szymanowskiego, członek Komisji Muzycznej przy Głównej Radzie Programowej PR, członek Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, Stowarzyszenia Miłośników Muzyki Dawnej, Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, przewodniczący Wydziału Muzykologicznego Państwowego Konserwatorium Muzycznego. Publikował prace z różnych specjalizacji, szczególnie w zakresie muzykologii porównawczej, estetyki i socjologii muzyki, a także recenzje prac naukowych na łamach „Kwartalnika Muzycznego” oraz „Polskiego Rocznika Muzykologicznego”. Czerpiąc inspiracje z filozofii i wiedzy o kulturze, dążył do koordynacji muzykologii historycznej i systematycznej oraz do uwzględnienia w ramach dziedziny całokształtu kultury muzycznej, łącznie z muzyką ludową.

 

PUBLIKACJE:

Geschichte des Begriffs Volkslied im musikalischen Schrifttum. Ein Stück deutscher Geistesgeschichte, Heidelberg 1933

Sześć polskich pieśni ludowych z roku 1819, „Zaranie Śląskie” 1931 nr 2 i „Kwartalnik Muzyczny” 1933 z. 17/18

Zwei siebenbürgische Tänze aus dem Jahre 1613, „Siebenbürgische Vierteljahrsschrift” LVII, 1933

Muzykologia – L’art pour l’art?, „Muzyka Polska” 1934 z.3

Zagadnienie historii muzyki narodowej, „Życie Sztuki” II, 1935

Pieśń ludowa a muzykologia, „Polski Rocznik Muzykologiczny II”, 1936

O przyszłości opery, „Scena Polska” 1936 (tom specjalny)

Dlaczego zajmujemy się muzyką ludową?, „Gazetka Muzyczna” 1937 nr 5

Ratujmy pieśń i muzykę ludową, „Tygodnik Ilustrowany” 1937 nr 10 oraz „Kultura” 1937 nr 19

Organizacja opery za granicą, „Przegląd Współczesny” LXI, 1938 nr 190

Organizacja kongresów naukowych, „Organon” II, 1938

 

BIBLIOGRAFIA:

P. Dahlig Pulikowski Julian, w: Encyklopedia Muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. Pe-R, PWM, Kraków 2004

P. Dahlig Julian Pulikowski i Akcja Zbierania Folkloru Muzycznego w latach 1935-39, „Muzyka” 1993 nr 3-4, s. 119-155