1902-85

muzykant - skrzypek

Urodził się i mieszkał w Załawczu koło Turobina (powiat biłgorajski). Był przede wszystkim skrzypkiem, ale grał także na puzonie. Uczył się u Józefa Kosza i został członkiem prowadzonej przez niego turobińskiej orkiestry. Miał także własną kapelę, a jako puzonista grywał m.in. z zespołem Edwarda Dziedzica. Wśród jego uczniów byli m.in. Franciszek Mazur, Feliks Podkościelny, Józef Daniło (grywał z nimi) oraz Bronisław Bida z Gródek, z którym był zresztą spokrewniony.

Był synem Wojciecha Radeja i Marianny z Korszlów. Ożenił się w 1926 r. z Pauliną Sosnówką ze Zdziłowic.

Muzykantami byli również jego synowie: Wiktor (ok. 1928-80) - kornecista, po wojnie przeniósł się do Drawska Pomorskiego, Albin, który mieszkał w Potoku Wielkim, grał na skrzypcach i klarnecie oraz Czesław, akordeonista z Załawcza. W międzywojniu jego kapela występowała zazwyczaj jeszcze w tradycyjnym składzie skrzypcowym - skrzypce prym i sekund, basy oraz bębenek.

Józef Radej z rodziną i uczniami, ok. 1930/ arch. In Crudo

W latach 1930-tych mieszkał jakiś czas na Wołyniu, ceniono go tam bardzo jako skrzypka i w trakcie Rzezi Wołyńskiej Ukraińcy ostrzegli go w porę, dzięki czemu uratował się i wrócił z powrotem do Załawcza. Po wojnie grywał zarówno w rodzinnych stronach jak i na Pomorzu, dokąd jeździł do syna Wiktora. Najczęściej już w składach rozbudowanych o instrumenty dęte (puzon, klarnet, trąbkę) oraz harmonię lub akordeon. W latach 1970-tych był jeszcze czynnym skrzypkiem, zapraszano go jednak już tylko na poprawiny wesel, gdzie opowiadał o dawnych zwyczajach weselnych, ilustrując to zarówno melodiami obrzędowymi pieśni i tańców, jak i wplatając w swój performans elementy fonosfery wesela, którą odtwarzał, używając w nietypowy sposób skrzypiec.

Dyskografia:

2013 - Lubelskie. Polska pieśń i muzyka Ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto, CD dołączone do tomu: Marsz weselny

2011 - Early post-war – polish folk music recordings, IS PAN 2009 (Polka starodawna)

Autor noty: Remek Mazur-Hanaj