1916-2004

muzykant - dudziarz i skrzypek, budowniczy dud

Edward Ignyś – muzykant grający na dudach wielkopolskich oraz skrzypcach. Budowniczy dud. Urodził się w 1916 roku w Niemczech, wychował w Opalenicy w województwie wielkopolskim (ok. 40 km na zachód od Poznania). Z zawodu mechanik. Po II wojnie światowej przeniósł się do Śmigla, gdzie został nauczycielem w szkole zawodowej. Następnie przez ponad 20 lat uczył mechaniki w szkole zawodowej w Kościanie. Łącznie przez 28 lat był nauczycielem.

Pochodził z muzykalnej rodziny (zarówno ojciec jak i dziadek byli dudziarzami). Gry na dudach nauczył się właśnie od ojca, a po dziadku otrzymał zabytkowy instrument. Jako chłopiec uczył się także grać na skrzypcach u organisty w kościele w Opalenicy. Organista nauczył go czytać i pisać nuty.

W wieku 13 lat Ignyś zaczął chodzić z ojcem po weselach. Ojciec grał na dudach, a Edward towarzyszył mu jako skrzypek (gdyż granie na dudach było dla niego jeszcze zbyt dużym wyzwaniem fizycznym). Na dudach zaczął na poważnie grać w wieku 19 lat. W wieku młodzieńczym grał także w orkiestrze dętej na tenorze, a później na tzw. bandoni – instrumencie przywożonym przez polskich robotników z Niemiec.

Od 1951 do 1983 roku prowadził dużą kapelę dudziarską, w której grało trzech dudziarzy i czterech skrzypków. Z kapelą tą chodził jeszcze po okolicznych weselach: ja wtedy grałem na skrzypcach. Jak który dudziarz zachorował, to musiałem grać na dudach.

Później grał jako skrzypek w duecie z dudziarzem Edmundem Wasilewskim .

Przez cały czas pracy zawodowej jako nauczyciel Ignyś muzykował, a po przejściu na emeryturę w całości poświęcił się muzyce: skoro poszedłem na emeryturę to się zająłem na całego muzyką. Ludową – bo to mnie najbardziej pasjonuje. I przede wszystkim postanowiłem po sobie coś zostawić, po tych tradycyjnych naszych wielkopolskich dudkach, postanowiłem coś zostawić po siebie. W tym czasie poświęcił się nauczaniu gry dzieci i młodzieży. Założył i prowadził następujące kapele, które przywoził na Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych do Kazimierza Dolnego nad Wisłą:

W 1979 była to kapela dziecięca z Bukówca Górnego, w 1982 zespół z Turwi, a w1983 kolejna kapela z Bukówca Górnego. W późniejszych latach Ignyś prowadził także cztery zespoły dziecięce w Lesznie, m.in. Dziecięco-Młodzieżową Kapelę Dudziarską. Obecnie wielu z uczniów Ignysia prowadzi własne kapele (uczniowie tworzą w sumie ponad 25 kapel dudziarskich) i szkoli kolejnych adeptów sztuki dudziarskiej. Najbardziej znanym uczniem Ignysia jest Tomasz Kiciński, który jest kierownikiem Kapeli Dudziarskiej MANUGI z Bukówca Górnego.

Ignyś jako budowniczy dud wykonał w sumie ok. 50 instrumentów, niektóre z nich znajdują się za granicą (w Niemczech, Francji i USA) oraz placówkach muzealnych (Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu, Muzeum Etnograficzne w Warszawie).

W 1996 roku wydał „Śpiewki dudziarskie z leszczyńskiego”, a rok później „Śpiewki dudziarskie z gostyńskiego i rawickiego” zawierające zbiór melodii dudziarskich wraz zapisem słowno-muzycznym. Wiele z tych melodii pochodzi jeszcze od jego dziadka. Ignyś zapisał je z głowy.

Zmarł 28 listopada 2004 roku. Jest Honorowym Obywatelem Śmigla, a na ul. Jagiellońskiej w Śmiglu, w miejscu w którym przez wiele lat mieszkał, znajduje się pamiątkowa tablica.

Od 2009 roku organizowane są Wielkopolskie Konfrontacje Młodych Skrzypków i Dudziarzy im. Edwarda Ignysia – „Ignysiowy Laur”.

Bibliografia

2009 - Bawer Barbara, Sukces kapeli «Koźlary», w: „Wieści Stęszewskie” nr 6/2009, s. 17.

1996 - Linette Bogusław, Wstęp, [w:] Śpiewki dudziarskie z leszczyńskiego, E. Ignyś, s. III- VI.

1986 - Baliszewska Maria, Wielkopolski renesans dud, wywiad z E. Ignysiem,  http://www.polskieradio.pl/8/478/Artykul/999763,Wielkopolski-renesans-dud

Nagrody

2001 – Animator kultury – nagroda przyznawana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

1987 – Nagroda im. Oskara Kolberga

1984 –I miejsce na Ogólnopolskim Przeglądzie Kultury w Przeworsku za widowisko sceniczne „Podkoziołek” (współtwórca przedstawienia)

1980 – II nagroda na XIV Ogólnopolskim Festiwalu Kapel, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (z Zespołem Regionalnym im. Anny Markiewicz)

1979 – Nagroda im. Oskara Kolberga na Ogólnopolskim Festiwalu Folkloru i Sztuki Ludowej w Płocku (z Zespołem Regionalnym im. Anny Markiewicz)

1978 – Zasłużony Działacz Kultury

1975 – Złoty Krzyż Zasługi

Fonografia

1997 Muzyka Źródeł cz. V: „Wielkopolska” (1 utwór)

Archiwa

Zbiory Fonograficzne IS PAN, Polskie Radio

Autor Ewelina Grygier

Kapela z Kościana - Okrągły; nagranie 1978 Płock. „Muzyka źródeł” nr 5 – „Wielkopolska”, ©℗ Polskie Radio SA / Instytut Muzyki i Tańca, Warszawa 2012