Autorem niniejszych zapisków jest Wincenty Bystry – organista z okolic Kępna, z byłego woj. kaliskiego, z ziem położonych obecnie w woj. wielkopolskim (na pograniczu woj. dolnośląskiego, łódzkiego i opolskiego).

Wincenty Bystry urodził się na początku XX w. w wiosce Kierzno (niem. Kirschdorf), położonej w gminie Kępno (niem. Kempen). Początkowo mieszkał w rodzinnej miejscowości, potem przeprowadził się do wsi Olszowa i tam, dopóki mu zdrowie pozwoliło,  pracował jako organista w miejscowej parafii. Znany był z pogodnego usposobienia, lubił pożartować i pośpiewać, a także z dawnego stylu gry na organach, które świetnie współbrzmiały z mocnym śpiewem ludu. Dawniej grywał w kościele na organach, przy których trzeba było „kalikować” – „ręcznie” wtłaczać powietrze, a które w późniejszym czasie zostały zelektryfikowane. Prowadził chór kościelny, którego śpiew upiększał najważniejsze uroczystości kościelne: m. in. Rezurekcję Wielkanocną, Boże Ciało. Potrafił  również grać na skrzypcach a także na akordeonie. Być może grywał również na weselach czy zabawach, jednak w pamięci ludzi pozostał przede wszystkim jako oddany i sumienny organista. Zmarł w latach 90–tych XX w.

Ukazane poniżej zapiski, sporządzone w latach 40–tych XX w. oraz późniejszych, to rękopisy o ciekawej i obszernej tematyce, od pieśni religijnych, poprzez modne w tamtych czasach utwory taneczne po żartobliwe piosenki i zagadki, świadczące o pogodzie ducha i wielkim poczuciu humoru organisty. Ciekawe są również wzory listów (początków i zakończeń) „Do osób duchownych”,” Do adwokatów, doktorów, inżynierów”, „Do Przyjaciół”, „Listy Narzeczonych”, „List o powrotne przyjęcie do pracy”, które świadczą o przywiązywaniu dużej wagi do form pism kierowanych do różnych osób oraz o problemach, z jakimi się dawniej borykano.

W notatkach widoczne są również wpływy niemieckojęzyczne. Warto zauważyć, iż od 1815 roku, po Kongresie Wiedeńskim, Kępno jako ziemie Wielkiego Księstwa Poznańskiego znalazło się pod panowaniem pruskim aż do 1920 roku, kiedy to na Konferencji wersalskiej powiat kępiński został przyznany Polsce. 

Twoja cześć chwała – zapis 4 – głosowy pieśni do Najświętszego sakramentu, śpiewanej m. in. podczas Procesji Bożego Ciała

Święta Noc – Sztile Nacht – kolęda Cicha Noc zapisana z fonetyczną wymową w j. niemieckim

Zapis wg Wincentego Bystrego
Sztile nacht hajlige nacht
Alles szleft ajnzam wacht
Nur das traute hoch hajlige par
Holder knabe in lokigen har
Szlaft im himiliszer ruch
Szlaft itd.

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Alles schläft; einsam wacht
Nur das traute hoch heilige Paar.
Holder Knabe im lockigen Haar
Schlaf in himmlischer Ruh
Schlaf in himmlischer Ruh

Na luźnych kartkach Wincenty Bystry zapisał również kilka melodii modnych w ówczesnych czasach na zabawach czy weselach:

Zakochane oczy Tango – znane m. in. z wykonania Adama Astona, muz. Białostockiego, sł. Starskiego

Nie dziś to jutro Tango – kompozycja z 1925 r. Z. Wiehlera dla Hanki Ordonówny

Rumba – utwór z 1931 r., muz. H. Wars, sł. A. Włast, śpiewali go T. Faliszewski lub A. Aston 

Wincenty Bystry w jednym ze swoich zeszytów zapisał kilka melodii tanecznych:

Marsz No 10

Worzer No 15. (prawdopodobnie walc)

Polka No 44

Walc (oberek)

Kujawiak

Graj skrzypku Tango

W innym zbiorze zapisane są, zapewne w późniejszym czasie, proste piosenki dla dzieci:

Wiatr – piosenka dla dzieci

Chodzi wicher pod oknami płacze tłucze skrzydełkami
Biedny biedny wiatr zimowy, nie ma gdzie przytulić głowy.

Ptaki mają gniazd zacisze ludzi do snu dom kołysze
Tylko biedny wiatr zimowy nie ma gdzie przytulić głowy

Wlazł nareszcie do komina gwizdać sobie tak poczyna
Tu mi ciepło tu mi miło oby mi tak zawsze było.

O jabłonce – piosenka dla dzieci

A na mojej jabłonce Take jabłka pachnące
Dojrzewają jesienią, złocą się i czerwienią, złocą się i czerwienią. 

Takie duże jak pięści po trzy obok i gęściej
Aż się cała drzewina pod jabłkami ugina, pod jabłkami ugina. 

Chodź spróbujemy czy smaczne może zrywać zacznę
Bo się cała drzewina pod jabłkami ugina pod jabłkami ugina.

Wincenty Bystry posiadał również mały notatnik, gdzie zapisywał różne ważne słowa. Początkowo zapisał zwrotki dwóch pieśni kościelnych „Już idę do grobu smutnego ciemnego” oraz „Cokolwiek w świecie jest wszystko marność”, ale dalej znajdują się zapiski, które można by określić jako „radości i smutki życia” – to zapiski, które niejednemu mogły pomóc w trudnej sytuacji:

Już idę do grobu – pieśń pogrzebowa 

Panieneczki posłuchajcie – piosenka

1) Panieneczki posłuchajcie raz dwa trzy
I gazetki poczytajcie raz dwa trzy.

2) Są tam wesołe nowiny raz dwa trzy
Będzie pobór na dziewczyny raz dwa trzy.

3) Najpiękniejsza z ostrowianek raz dwa trzy
Będzie tworzyć pułk ułanek raz dwa trzy.

4) Najpiękniejsza z okolicy raz dwa trzy
Będzie tworzyć pułk konnicy raz dwa trzy.

5) A która nie ma ochoty raz dwa trzy
Zabierzemy do piechoty raz dwa trzy.

6) A która nie będzie chciała raz dwa trzy
Karabin będzie dźwigała raz dwa trzy.

W tym samym zeszycie zapisane zostały wzory listów świadczące o przywiązaniu do etykiety – „Do osób duchownych”, „Do adwokatów, doktorów, inżynierów”, „Do Przyjaciół”, „Listy Narzeczonych”, „List o powrotne przyjęcie do pracy”:

Zagadka:

Zagadka to przyzwoita, ma ją ojciec jezuita
Ma ją pani starościna i na D. to się zaczyna
Z czterech liter to się składa, mężczyzna to w spodnie wkłada
Panna gdy kocha ogniście oddaje to uroczyście.
By to było pieścidełkiem wonnym myje to mydełkiem.
Czasem swędzi ale z rzadka, przyzwoita to zagadka.

(Dłoń)

I przyśpiewki:

1) A co nam tu po tych babach co tu siedzą na tych ławach
I nie jedzą i nie piją jeno młodych oglądają.

2) Weź ty drużbo karabinka wsadź te baby do kurnika 
I zanieś im wiązkę siana niech te baby żrą do rana.

Podpisany:

Zdjęcia weselne z okolic Kępna:

Wesele w okolicach Kępna (kilka starszych kobiet ubranych jest w tradycyjne czepce z charakterystycznymi w tych stronach „kokardami” wiązanymi pod szyją), 1. poł. XX w., ze zbiorów prywatnych

Wesele w okolicach Kępna (kilka starszych kobiet ubranych jest w tradycyjne czepce z charakterystycznymi w tych stronach „kokardami” wiązanymi pod szyją), 1. poł. XX w., ze zbiorów prywatnych

Tekst i opracowanie materiałów – Katarzyna Zedel

Materiały w zbiorach Katarzyny Zedel