Pamiątka z odpustu, kawalerowie i panny z Libiszowa. Libiszów, 1930–1939 

Fotografie w środowisku wiejskim wykonywane były rzadko. Pojawienie się wędrownego fotografa na miejskim czy wiejskim odpuście było więc nie lada okazją do uwiecznienia swoich najbliższych z rodziny czy ukochanych. Fotografia traktowana była, jako odzwierciedlenie prawdziwe człowieka, niemalże jego zastąpienie. Ówcześnie wiele zdjęć wykonywano po to aby ofiarować je komuś bliskiemu, często też posyłano je rodzinom za granicę.

Zdjęcie z rawskiego. Rodzina Dziedziców na odpuście. Ojciec Jakub Dziedzic był basistą, chłopiec to Stefan Dziedzic, przyszły bębnista. Studzianna (Poświętne), ok. 1930

Odpusty stwarzały okazję do spotkań nie tylko w gronie rodzinnym, ale także i towarzyskim. Często stanowiły okazję do młodzieżowych spotkań i zabaw, ale też i zalotów. Na odpusty, które były często niemałym wydarzeniem wśród lokalnej społeczności ubierano się w odświętne stroje. Stąd też na wielu zdjęciach widoczne są panny czy kawalerowie w paradnych strojach, częściej wśród kobiet widoczny jest regionalny strój, podczas gdy panowie podążają za bardziej miejską modą. Zdjęcia młodych na odpustach to nie tylko pamiątka, ale także okazja do zaprezentowania się innym dla szpanu – jak głosi podpis na jednym ze zdjęć.

Zdjęcie z opoczyńskiego. Pamiątka z odpustu w Zielone Świątki. „dn. 15/V 1932. Kawalerka: Dziarnoch z Modrzewka, Gajewski Antoni z Kraśnicy, Józef Kupis z Modrzewka, Józef Białas z Kraśnicy ”. Dopisek na odwrocie: laska dla szpanu, kawaler bez lachy to nie kawaler. Potem szli przez las i się lali. Studzianna (Poświętne), 1932 r. 

Zdjęcia tego typu stanowiły pamiątkę z odwiedzonego miejsca odpustu, pielgrzymki. Często podkreślały to stosowne napisy na ekranach np. „pamiątka z Częstochowy”. Wielu fotografów miało w swoim asortymencie różnego typu ekrany i rekwizyty, które zmieniały się także na przestrzeni lat. Były one popularne w całej Polsce i dzięki nim można było nie ruszając się z miejsca zwiedzić inne zakątki z Polski. Nie trzeba było być w Częstochowie, aby mieć z niej pamiątkową fotografię. O tym jak było naprawdę wiedzą już tylko Ci, którzy stoją przed obiektywem wędrownego fotografa.

Joanna Bartuszek
2014

Na odpuście w Częstochowie (?), Zaręba z kumem. 1948 r. (?)

Pamiątka z Częstochowy, z lewej strony harmonista Bolesław Bąk z Żywocina

Stanisław Goska z siostrą, skrzypek Michał Rydz z narzeczoną. Odpust dla pastuchów na Przemienienie Pańskie. Sierzchowy, ok. 1938 r. 

Rodzina Zarębów z Rzeczycy na odpuście. 1955 r. 

Zdjęcie z radomskiego. Walenty Mirecki, skrzypek z Brogowej z narzeczoną Katarzyną Wrzesień (później była żoną). Skrzyńsko, 1928 r. 

Pamiątkowe zdjęcie muzykantów: skrzypek Tkacz Lucjan, harmonista Władysław Ruta. Grójeckie, Rembertów, ok. 1930

Zdjęcie odpustowe, od lewej śpiewak Stanisław Fijałkowski z żoną i kolegą. Lubelskie, Radecznica, 1946

Pamiątka z odpustu. Konstanty Kędziora z bratem i jego narzeczoną (rodzice nie dali się bratu żenić, bo ojciec był bogatym kolejarzem). Łowickie, 1936